Oktasašvásttuin 2023 soabahit ja čovdet nuoraid veahkaválddi ja konflivttaid.

Ále vuordde. Skeŋke.

Mánáid ja nuoraid veahkaválddis oaffarat leat buohkat: givssiduvvon olmmoš ja givssideaddji, dahkki ja oaffar, skuvla ja ruoktu, mánná ja vánhen. Sihke dahkki ja oaffar dárbbašeaba veahki.

Oassálastte Oktasašvástočoaggimii!

Du skeŋkemiin váldet beali skuvlaveahkaváldái ja eará nuoraid veahkaváldái, heivehit konflivttaid sihke veahkehit nuoraid máilmmi kriisaguovlluin.

NÁ DU SKEŊKEN VEAHKEHA 2023:

Sullii 60 % čoagginbuvttus čujuhuvvo Girku Olgoriikkaveahki katastrofaruhtarádjui, mainna dorjot heajumus sajádagas leahkki olbmuid máilmmi katastrofaid siste. Veahkki sáddejuvvo ovdamearkka dihte luonddukatastrofaid ja vearjokonflivttaid oaffariidda.

Sullii 20 % čoagginbuvttus báhcá čoaggi searvegoddái iežas guovllu nuoraid doarjumii dahje eará guovllus dahkkojuvvon sosiálalaš veahkehanbargui.

Nubbi 20 % sáddejuvvo Aseman Lapset rs:ii skuvla- ja nuoraidveahkaválddi eastadeapmái ja geahpideapmái. Čoagginruđat geavahuvvojit guhkkon ja viidánan skuvlagivssidandáhpáhusaid čielggadeapmái K-0-doaibmamiin sihke gáhtasoabaheapmái, gos soabahallin doibmet nuoraidbarggu ámmátolbmot.

Girkobálvalusaid čoagginlohpi RA/2020/639.

ROHKOS/BEAIVERAHPAN

ROHKOS

BEAIVERAHPAN VUOLLESKUVLII

Kolleavttat Oktasašvástočoaggimii 2023

Rohkos Oktasašvástorohkadallamii

ROHKOS/BEAIVERAHPAN

Lagamušvuođajurddašeapmi

Navdet, ahte juohke olbmo mátki juohke máilmmi nuppi olbmo lusa lea gaskamearalaččat 7 olbmo geahčen mis. Nappo ii hirbmat guhkkin. Geahča birrasat. Dáid olbmuin álgá geaidnu juohke máilmmi olbmo lusa. Ii leat áibbas seammá, mo mii láhttet nubbi nuppi hárrái, go juohke min dagus lea čuovvumuš. Dat čuovvumuš sáhttá leat máilmmi huksejeaddji dahje dan biđgejeaddji. 

Go odne geahčat nuppi čalmmiide ja mojohalat, go giittát veahkis, go anut ándagassii, álgá buori mátki buot doppimus olbmuidge lusa. Dat mo mii láhttet nubbi nuppi hárrái, erenoamážit daid, geaid guovdu mii suja dahje nuppi geažil dovdat badjelgeahččalasvuođa dahje berošmeahttunvuođa, meroštallá dan, makkár máilmmis mii háliidit eallit. Lea daddjojuvvon, ahte buot olbmuide ii dárbbaš liikot, dat reahkká ahte ráhkista. Maid dainna oaivvildit? 

Mis olbmuin leat iešguđetlágan mielastumit, oaivilat, láhttenvuogit, áigeájánasat ja beroštumi čuozáhagat. Dat, ahte mii láhttet nubbi nuppi hárrái árvvus atnimiin das fuolakeahttá, ahte mii leat sierra oaivilis dahje mii doaibmat eará láhkái, lea ráhkisvuohta. Dat, ahte mii amašit earáláganvuođa dan vuođul, ahte dat ii leat midjiide oahpis, lea ballu. Ja juos mii addit ballui saji, dat dagaha givssi, mii dagaha vaši, mii dagaha gillámuša. Ráhkisvuohta fas dagaha áddejumi, oktavuođa ja fuolaheami.  

Historjjás beroštupmi ja dutkamuš čuohcá dávjá eambbo balddihahtti muttuide, mat leat dagahan veahkaválddi ja sođiid. Dan vuođul sáhtášii gáddit, ahte olmmoš lea mieđđásut duššadit. Mii sáhtášeimmet goittotge jurddašit ja jáhkkit, ahte ráhkisvuođalaš muttut historjjás leat báhcán čálekeahttá, go dat eai leat fállan gelddolaš muitalusmohkiid. Lea oalle vuđolaččat boastut jurddašit, ahte dát nu gohčoduvvon dipma árvvut ja ráhkisvuohta livčče monu unnitárvosaččat ja hálbášahttit. Duođalaš fápmu ássá dimisvuođas, dego risttalaš máilmmi hearrávuohta riegádii njuoratmánážin. Njuoratmánáš riegádahttá máilmmi gievrasamos ráhkisvuođa, fuolaheami ja suodjaleami dovdduid olbmuin. Livččiigoson das dasto leamaš juoga erenoamáš dieđuid olmmošgoddái? 

Gažaldat ii leat das duosttatgo huškut, gažaldat lea, duosttatgo ráhkistit. Duosttatgo don leat dat muvra, mii bisseha balu ovdáneami? Duosttatgo don leat dat, guhte ii mávssat baicca soabaha ja addá ándagassii? Duosttatgo don leat dat, guhte gávdná juohke olbmos juoidá buriid? Duosttatgo don veahkehit dan, gii lea dutnje amas? Duosttatgo geahččalit mo ráhkisvuohta vuoitá balu? 

Juhana Malme, searvegoddegaskavuođaid áššedovdi, Girku Olgoriikaveahkki

ROHKOS

Ráfi ja ealádaga ruoná niitu

Hearrá lea mu báimman,
ii mus váillo mihkkege.
Son livvuda mu ruonas gittiide,
son láide mu
vuoiŋŋadusa čáziid lusa.

(Ps. 23:1–2)

Váikko šibihiid guođuheapmi leš stuorámus oassái suopmelaččain dál amas, oahpes Sálmma 23 vuosttas garggat leat áddehahttit: Buorre báimman lea dakkár, guhte atná fuola ealustis ja láide dan sadjái, gos lea borramuš ja čáhci.

Kerio leagi guovllus Davveoarji-Kenias ásset ain máŋgga nomádačeardda. Sidjiide šibihiiguin johtin heivvolaš guohtuneatnamiid maŋis lea árgabeaivi. Šibihat leat nomádaide dehálaš áigáboađu gáldu ja bearraša divrasamos opmodat, danin dain fuolahit buoremus vejolaš vugiin.

Muhto maid bargat, go arveáigi nuppi maŋŋá eahpelihkostuvvá, dehálaš čáhcebáikkit goiket ja heivvolaš guohtuneana ii šat leat? Dahje go šibitsuollagat dolvot bearraša opmodaga?

Nuorta-Afrihká gillá dál vearrámus goikkisvuođas njealljelot jahkái, ja guovllus lea issoras borramuš- ja čáhcevátni. Dálkkádatnuppástus áitá maiddái nomádaid áigáboađu, go goikkisvuođa dihte guohtumii heivvolaš guovllut geahppánit. Go olbmot ohcet buoret guohtuneatnamiid šibihiidda, šibihat šaddet rievvunvára vuollái ja servošiid gaskii šaddet konflivttat, maidda nuorat gártet fárrui.

Dán jagi Oktasašvástočoaggima temán lea “Nuorat veahkaválddálaš máilmmis”. Maid mii sáhtášeimmet bargat, vai boahttevaš buolvvat bállešedje eallit ráfis, veahkaválddi balu haga?

Lohket, ahte dallege go ii leat miige earáid, lea doaivu.

Katastrofaguovlluid mánáide ja nuoraide doaivvu buktá dávjá skuvla. Skuvlen addá nuoraide buoret vejolašvuođaid suvdilis áigábohtui sihke ráfi ovddideapmái iežaset servošiin. Danin alla dási skuvlejumi fállan nu máŋgga mánnái go vejolaš lea Girku Olgoriikkaveahki guovddáš oassi ja danin maiddái Oktasašvástočoaggima vehkiin GOV katastrofaruhtarájus dorjot nuoraid skuvlavázzima.

Vaikko eahpedoaivu muhtumin válddiha miela ja vaikko mii eat sáhte iežamet gieđaiguin bargat oluge guhkkin orru lagamuččaid veahkkin, Oktasašvástočoaggima bokte unna gieđageigenge sáhttá leat mearkkašahtti doarjja geasanu nubbái. Ja juos juohkehaš mis doaibmá iežas eallimis dego Sálbma 34 oahpaha, dalle mii sáhttit hukset buohkaide dorvvolut ja vuoiggalut máilmmi, mas juohkehaččas livččii ráfi, doarvái borramuš ja áigáboahtu.

Hilggo bahá ja daga buori,
bivdde ráfi ja váinnut dan!
(Ps. 34:15)

Rohkos

Ipmil, don oainnát buot daid olbmuid, geaidda veahkaváldi guoská.
Váldde suodjásat sis juohkehačča. Jeđđe ja divššu sin.
Oahpat min, vai mii máhtášeimmet atnit fuola nuppi olbmuin ja deaivvadit sin ráhkisvuođain.
Atte min gaskii ráfi, amas oktage dárbbašit šat ballat dahje vásihit veahkaválddi.

Teaksta: Sini Tyvi / Girku Olgoriikkaveahkki

BEAIVERAHPAN VUOLLESKUVLII

Ráfun

Mis buohkain leat juohke beaivve hirbmat olu iešguđetlágan dovddut. Gaskkohagaid sáhttet jierásmuvvat, gealdagasat suotnjat gorudii ja millii dahje gávdnasat ribahit bilidit fokusa boastto sajis. Iežas lotkkodahttima ja dovdduid hálddašeami sáhttá goittotge juohkehaš mis hárjehallat.

Čuovvovažžan go dutnje šaddá dilli mas fuobmát ahte vaikko jierásmuvat, de geahččalmat muhtima čuovvovaš hutkkiin. Dahje dahkkotba hárjehusaid dál ovttas!

1. Smiehta muhtin du miela miel báikki. Mo doppe orru leat? Mo doppe lea oaidnit? Mo doppe lea gullat? Atte dán miellagova buktit ráfáiduhtti veaju dán boddui.
2. Ráfálaš vuoigŋan veahkeha du dásset dovdduid. Vuoiŋŋa dál njuni bokte čiekŋalit sisa ja olggos. Govahala, ahte álot go vuoiŋŋat sisa, beaivesuotnjarat liggejit du goruda ja lotkkodahttet du.
3. Go dihtto deahkkejoavkku gealdá ja lotkkodahttá vurrolagaid, oažžu vásáhusa das makkár erohus lea jierásmuvvan ja lotkkiidan goruda gaskkas. Dán hárjehusa vehkiin sáhttá maiddái hárjehallat jurdagiid čohkkema ja boddui orosteami:

•Vuoiŋŋa moddii čiekŋalit ja ráfis ja dahpa čalmmiid juos háliidat.

•Iskka fokuseret ráfis dušše dán boddui.

•Fokusere iežat giehtaváibmosiidda. Čárve iežat gieđaid čorbman nu garrasit go sáhtát, doala daid bottoža 

•Dasto luoitte daid áibbas njuorvvasin.

•Gearddut vihttii. Fokusere áicat erohusa gealdima ja lotkkiideami gaskkas

Sáhtát maid veahkehit skihpára ráfut. Go fuomášat ahte skibir lea vaikkoba jierásmuvvan, muital sutnje, ahte moai cevze dás ovttas ja sáhttibeahtti váikko rehkenastit skihpáriin ovttas logi rádjái.

Aseman Lapset rs, Friends-doaibman

Kolleavttat Oktasašvástočoaggimii 2023

• Gintalbeaivve 5.2.2022 čoggojuvvo virggálaš kolleakta Oktasašvástočoaggimii. Oktasašvástočoaggin 2023 álgá.
• Kolleavtta Oktasašvástočoaggimii sáhttá čoaggit girkohálddahusa mearridan virggálaš kolleavtta lassin friddja kolleaktabassin searvegotti iežas kolleaktaplána mielde.

Kolleaktasáhka

Odne kolleakta čoggojuvvo Oktasašvástočoaggimii, man buvttuin eastadit, soabahit ja čovdet nuoraid veahkaválddi ja konflivttaid Suomas, sihke dorjot heajumus sajádagas leahkki olbmuid máilmmi katastrofaid siste.

Mánáid ja nuoraid veahkaválddis oaffarat leat buot oassebealit. Sihke dahkki, oaffar ja lagamuččat dárbbašit veahki. Skuvlaveahkaválddi čielggadeapmi sihke gáhtasoabaheapmi sáhttet botket veahkaválddi spirála.

Máilmmi katastrofaguovlluin dálkkádatkriisa čiekŋuda geaffivuođa ja lasiha konflivttaid, maid dihte máŋgga nuoras báhcá skuvla gaskan.  Skuvlavázzima dorvvasteapmi dáhkida nuoraide buoret vejolašvuođaid áigábohtui ja ráfi ovddideapmái. 

Oktasašvásttu čoaggin veahki dolvot dárbbašeaddjiide Girku olgoriikkaveahkki, Aseman Lapset rs sihke [iežat searvegotti namma] searvegoddi.

Ipmil sivdnidehkos du skeaŋkka,

Ovdarohkos

Bassi Ipmil, sivdnit Oktasašvástočoaggimii odne čoggojuvvon kolleavtta. Atte roahkkatvuođa váldit beali veahkaváldái ja dáiddu veahkehit oaffariid, dahkkiid sihke lagamuččaid. Atte luohttámuša buoret boahtteáigái sihke jáhku veahkaválddi ja konflivttaid nohkamii. Daga Don nuppástusa vejolažžan, nanne doaivvu daid mánáin ja nuorain, geaidda givssideapmi lea árgabeaivi. Sivdnit buohkaid geat ellet veahkaválddi ja konflivttaid siste, sivdnit buohkaid geat sin veahkehit.

Amen

Rohkos Oktasašvástorohkadallamii

Ipmil, mii giitit das, ahte Suomas juohke mánás lea vejolašvuohta vázzit skuvlla. Skuvla dahká nieguid ollašuvvama vejolažžan. Atte Don nuoraide roahkkatvuođa niegadit.  Menddo máŋgasii skuvla lea nieguid sajis balu báiki, joatkašuvvi veahkaválddi ja givssideami dihte. Atte nuoraide roahkkatvuođa muitalit givssideamis ja doarvái rávesolbmuid váldit beali ja čielggadit juohke veahkaváldedagu.

Mii rohkadallat daid nuoraid beales iešguđetge máilmmi guovlluin, geain ii leat  stuimmiid, soađi, luonddukatastrofaid dahje geaffivuođa dihte vejolašvuohta vázzit skuvlla. Sivdnit Oktasašvástočoaggima, man vehkiin dahket skuvlii máhccama ja skuvllas bissuma vejolažžan máŋggalágan kriissaid siste. Sivdnit oahpaheaddjiid, vai juohke oahppi oidnošii ja oččošii lihkostuvvat nu dáppe Suomas go miehtá máilmmi.  Veahket min ovddidit ráfi. Amen.